terminologia->geologia

Jaspis (nazwa pochodzi od greckiego słowa ἴασπις, iaspis 'cętkowany kamień') – skała osadowa, zbita, drobnoziarnista, zbudowana z chalcedonu i kwarcu – występują one w zmiennych proporcjach. Zawiera różne minerały spełniające rolę domieszek są to: hematyt, goethyt, magnetyt, mangan, chloryty, aktynolit, epidot, zoisyt. Związki żelaza nadają jaspisom barwę brązową, żółtą, czerwoną lub zieloną.

Właściwości
- barwa: wszystkie barwy, pasiasty lub plamisty
- rysa: biała, żółta, brązowa, czerwona

Jaspis jest odmianą chalcedonu, niekiedy jednak ze względu na ziarnistą strukturę traktuje się go jako samodzielną grupę w obrębie grupy kwarców.

Odmiany:
- basanit – drobnoziarnisty, czarny. Stosowany przez jubilerów do próby rysy.
- jaspis agatowy – żółto, brązowo lub zielono nakrapiany, zrośnięty z agatem.
- jaspis egipski – (kwarc niklowy) silnie żółty i czerwony.
- jaspis pejzażowy – brązowy, przypominający pejzaż rysunek wywołany tlenkiem żelaza.
- jaspis pasiasty – struktura warstwowa z szerszymi lub węższymi pasami.
- jaspis z Nunkirchen – białoszarawy, znaleziony w Nadrenii. Barwiony błękitem berlińskim, jako „niemiecki lapis” – imituje lapis lazuli.
- mokait – z różowymi lub jasnoczerwonymi chmurkami. Znaleziony w Australii.
- rogowiec – bardzo drobnoziarnisty, szary, brązowoczerwony, rzadziej zielony lub czarny.
- silex – żółto i brązowoczerwono plamisty lub pasiasty.
- unakit – kamień zieleno(epidot) – różowy(ortoklaz), często z domieszkami kwarcu (bezbarwny lub w odcieni bieli).

Występuje zazwyczaj w skałach osadowych w postaci drobnych wkładek; jako wypełnienie szczelin lub żył oraz w postaci buł. Często występuje w formie otoczaków w osadach aluwialnych i lodowcowych. Jest szeroko rozpowszechniony, czasami tworzy duże wystąpienia o charakterze złóżowym.
Miejsca występowania - świat: Meksyk, USA, Rosja – (Ural i Syberia), Chiny, Indie.; Polska: Niedźwiedzia Góra, k. Krzeszowic.

Zastosowanie
- materiał jubilerski
- materiał dekoracyjny, do wyrobu przedmiotów użytkowych i artystycznych
- atrakcyjne jego odmiany są poszukiwane przez kolekcjonerów
- używany jako kamień okładzinowy

Ciekawostki
Pektorał, którego używał Arcykapłan w Świątyni Jerozolimskiej, był ozdobiony dwunastoma szlachetnymi kamieniami. Każdy kamień symbolizował jedno z dwunastu pokoleń Izraela. Jaspis symbolizował pokolenie Judy, z którego wywodzi się Jezus. Św. Jan w Apokalipsie użył jaspisu, jako symbolu Chrystusa-Boga w Ap 4,3; Ap 21,18-19.