przewodnik sudecki, sudety, góry, wałbrzyskie, kamienne, blog turystyczny, schroniska czynne i dawne, turystyka, turystyka górska, wędrówka piesza, szlak turystyczny, ciekawostki, flora Sudetów, izery, rudawy, praca, blog, karkonosze, wieże widokowe, platformy widokowe, panorama, ludzie, legenda, legendy, mit, baza, bazy danych, kalendarium, wydarzenia, słowniczek terminów
wierzbówka kiprzyca
Rodzina: wiesiołkowate
Okres kwitnienia: VII VIII
Ma zasięg okołobiegunowy, występuje w Ameryce Północnej, Azji i w Europie. W Polsce jest rośliną pospolitą zarówno na niżu, jak i w górach.
Kwitnie od lipca do sierpnia, kwiaty przedprątne, zapylane przez błonkówki. Wytwarzają bardzo duże ilości nektaru. Przedprątność występuje głównie u roślin rosnących na niżu, u roślin rosnących w górach słupek i pręcik dojrzewają równocześnie. Kwiaty zakwitają stopniowo od dołu ku górze łodygi. Nasiona rozsiewane przez wiatr. Rozmnaża się także przez kłącza.
Rośnie na skrajach lasów, wiatrołomach, porębach, żwirowiskach, terenach kolejowych, nieużytkach, przydrożach, łąkach i pastwiskach, ale także na siedliskach naturalnych – w lasach, głównie iglastych. Często tworzy duże i niemal jednogatunkowe łany. Roślina wskaźnikowa gleb próchnicznych, azotolubna. Rośnie szybko, i wykazuje dużą konkurencyjność w wyścigu o składniki pokarmowe i wodę. Na zasiedlonym terenie zagłusza inne rośliny tworząc gęste, jednogatunkowe, zwarte łany. W górach występuje aż po piętro kosówki, na niektórych dawnych halach tatrzańskich zarasta znaczną ich powierzchnię. Rośnie zarówno na podłożu granitowym, jak i na wapieniu.
Morfologia
* Łodyga - z kłącza wyrastają liczne łodygi o wysokości 50–150 cm (w sprzyjających warunkach nawet 2 m). Są one prosto wzniesione, obłe, pojedyncze lub rozgałęzione, nagie i często czerwono zabarwione.
* Liście - ulistnienie skrętoległe, liście lancetowate do podłużnie eliptycznych, miękkie, siedzące lub krótkoogonkowe, z zaostrzonymi nasadami i końcami, o szerokości ponad 10 mm. Pod spodem są jaśniejsze i mają wystające unerwienie boczne. Posiadają wyraźny nerw brzeżny, a nerwy boczne wychodzą od głównego pod niemal prostym kątem. Górne liście przechodzą w przysadki.
* Kwiaty - wyrastają w szczytowym gronie, mają średnicę 2–4 cm. Płatki korony różowoczerwone z lekkim fioletowym odcieniem, szerokie, płytko wycięte na szczycie lub ucięte, z krótkim paznokciem i przeważnie różnej wielkości (kwiaty słabo grzbieciste). Działki kielicha owłosione. Szyjka słupka z czterołatkowym znamieniem, zwykle odgięta. U jej nasady znajdują się miodniki.
* Owoc - przylegająco szaro owłosiona torebka o długości do 8 cm, o klapach skręcających się przy otwarciu. Nasiona bardzo liczne, gładkie, z białym puchem.
* Część podziemna - roślina posiada krótkie, czołgające się kłącze, które wytwarza liczne, mięsiste rozłogi z wydłużonymi międzywęźlami. Okryte jest mięsistymi, białymi, skrętolegle ustawionymi łuskami.
Zastosowanie
- W Anglii i Rosji ze świeżych liści gotowano dawniej namiastkę herbaty, a młode pędy i liście spożywane były na surowo jako warzywo. W Rosji herbatę taką sporządzano z liści suszonych. Na surowo zjadali młode pędy również mieszkańcy Kamczatki, w Kanadzie jedzono je po ugotowaniu. Młode pędy, szczególnie te nabiegłe na czerwono, były zjadane na surowo po obraniu skórki, lub po ugotowaniu przez Inuitów i niektóre plemiona indiańskie (np. Czarne Stopy). Jadalne są także kłącza wierzbówki.
- Z jej puchu kielichowego wykonywano knoty do świec.
- W dawnej medycynie ludowej była stosowana jako roślina lecznicza. Zawiera witaminę C i prowitaminę A.
Roślina miododajna o dużej wydajności miodowej. Z jednego ha zajętej przez nią powierzchni pszczoły wytwarzają około 600 kg miodu.
Jest chwastem. Na polach uprawnych nie stanowi problemu – pojawia się rzadko i tylko na ich obrzeżu i na miedzach. Jest natomiast rośliną niepożądaną na łąkach i pastwiskach. Zagłusza tutaj inne, cenne rolniczo rośliny łąkowe, sama zaś jest dla zwierząt gospodarskich bezwartościowa.
Ze względu na obficie zakwitające późnym latem kwiaty jest uprawiana jako roślina ozdobna. Jest łatwa w uprawie. Może być uprawiana z nasion, lub przez podział kłączy. Ze względu na ekspansywne rozrastanie się wymaga przycinania pędów i korzeni oraz usuwania przekwitniętych kwiatostanów, aby zapobiec samowysiewaniu się nasion.
źródło: